Adjiedj Bakas

Depressie is een sterk toenemend probleem in onze maatschappij. Depressie is nu bijna net zo endemisch als de Pest in de Middeleeuwen.

Stress, slecht slapen, allerhande verslavingen en steeds meer vormen van niet aangeboren hersenletsel zorgen ervoor dat we straks meer psychische dan fysieke kwalen hebben. Een belangrijk thema, want we zien in onze moderne samenleving steeds meer mensen die het leven psychisch maar met moeite aankunnen. Circa 1.9 miljoen Nederlanders hebben op de één of andere manier last van een psychische stoornis.

Dit is niet alleen vervelend voor henzelf en voor hun naaste familie en vrienden en daarnaast zorgt het voor een behoorlijk drukkende ziektelast op onze samenleving, met alle bijkomende kosten van dien. In dit boek worden daarom niet alleen nieuwe gezichtspunten op geestelijke gezondheid gegeven maar deelt Adjiedj ook hoe te verbeteren; er wordt aandacht besteed aan achterliggende maatschappelijke oorzaken als eenzaamheid en stress, die van grote invloed blijken te zijn op onze geestelijke gezondheid. Tenslotte wordt er ingezoomd op vragen inzake work-life balance en op mogelijkheden om de geestelijke gezondheid van werknemers te monitoren en/of te verbeteren. Op naar de Economie van het Geluk!

Food is een trend op dit moment. Alleen al de vraag naar hoogwaardige eiwitten zal de komende decennia verdubbelen: groente, zuivel, eieren en vlees. Daarom krijgen we een industriële landbouw: grootschaliger, technologischer en die intensiever wordt dan ooit. En we krijgen daarnaast kleinschalige biologische landbouw voor een groeiende nichemarkt. Vakkennis van beiden vervaagt en vermengt zich in de nieuwe foodindustrie: Organic meets GMO. Open innovatie, co-creatie en crowdsourcingveranderen de foodsector. Genetische modificatie —die door de Inca’s al in 16de eeuws Peru werd toegepast— wordt normaal. Er komen nieuwe plantensoorten uit het lab. We gaan verspilling op slimme manieren tegen. Er komt gepersonaliseerd voedsel. En functional foods zitten in de lift. Rond 2050 kunnen we met 65 miljoen minder koeien voorzien in een verdubbeling van de vraag. Als de hele wereld zo productief is als de Nederlandse boer, dan hebben we nog maar een kwart van de hoeveelheid landbouwgrond nodig. De boer digitaliseert en robotiseert: drones houden straks bemestings-, bewaterings- en verdelgingsbehoefte van landbouwarealen in de gaten. Van koemest maken we kunstmest op maat, en fosfaten voor de landbouw worden gewonnen uit menselijke urine: pee for food! De combinatie Food & Health wordt normaal. Over tien jaar is iedereen ‘op dieet’. Er komen foodapps. Het platteland krijgt een nieuwe rol: voor kleine boerderijtjes, boerenromantiek voor stedelingen, parttime living en voor meditatie en rust. De industriële landbouw wordt geconcentreerd bij steden of op industrieterreinen. We krijgen verticale boerderijen voor groenten, klein fruit, vis en de veestapel. Vleesvervangers zijn in opmars en meer mensen worden flexitariërs. Er komen calorie-arme tussendoortjes. Er komen nieuwe verpakkingen en conserveringstechnieken. Nu gooien Europeanen 50 procent van het voor de Europese markt geproduceerde voedsel weg. In India bederft 40 procent van het voedsel tussen het moment van de oogst en het moment waarop het de consument bereikt. Dat wordt straks allemaal beter. We kunnen desnoods 24 miljard mensen te eten geven, en intussen landbouwgrond terug geven aan de natuur.

Een 1 biljoen digitaal zenuwstelsel van sensoren levert een continue stroom van realtime data en daarmee ook vele nieuwe inzichten. De wereldwijde markt van IT-oplossingen is in 2020 zo’n $7,2 biljoen waard. Digitalisering zet de bestaande waardeketen volledig op zijn kop. Ook de manier waarop consumenten met bedrijven omgaan, verandert fundamenteel. Digitalisering brengt consumenten, naast toegenomen informatiemacht, ook een hoop gemak, bijvoorbeeld bij het doen van boodschappen, het maken van afspraken, het regelen van bankzaken, het boeken van reizen of het in de gaten houden van hun gezondheid. Maar digitaliseringstrends zijn niet lineair.

In 2020 zijn veel pure webwinkels failliet (IBM), want omnichannel en bricks & clicks bepalen het nieuwe winkelen: een integratie van fysiek en digitaal. Reden waarom webshops als Amazon en Zalando nu ook fysieke winkels openen. De digitale transformatie leidt tot het verlies van 80 procent van de huidige banen (Singularity University). Tot nu toe wordt er onvoldoende nieuw werk gecreëerd. Een 3-daagse werkweek, een basisinkomen en ‘helikoptergeld’ komen eraan. Oude munten verdwijnen en nieuwe komen eraan, op basis van de blockchaintechnologie. Tegelijkertijd vergroot alle digitale verbondenheid onze kwetsbaarheid voor terrorisme. In de samenleving wordt IT-security daarom belangrijker dan ooit. ‘De Israelisering van de economie’ zou je het ook wel kunnen noemen: de meeste startups en patenten per hoofd van de bevolking vind je in Israël en die groei en bloei komt juist voort uit permanente dreiging. Decennia van vrede en veiligheid hebben ons een slappe ruggengraat bezorgd. Maar we gaan nu weer herbronnen en stilstaan bij wat echt waarde heeft.

De huidige informatierevolutie leidt ook tot een ‘global political awakening of the masses’, aldus Zbigniew Brzezinski (88), oud-National Security Advisor van de VS.

De underground media die nu ontstaan is heeft er in de VS al toe geleid dat nog maar 23 procent van de burgers de mainstream media gelooft. In Nederland en Europa gebeurt dat straks ook. Elites die macht en controle over burgers verliezen, reageren verward. Censuur is terug van nooit weggeweest. Het privacydebat wordt heftig, en dictators leggen sociale media aan banden, zoals nu in Turkije. De angst voor machtsverlies onder elites, gevoegd bij sociale onrust door massawerkloosheid en de dreiging van jihadisme brengt ons the perfect storm voor een nieuwe wereldoorlog. Cyberwarfare wordt straks een taak voor het vernieuwde leger. Het ‘slim’ worden van allerlei objecten leidt tot compleet nieuwe economische entiteiten die, net als bedrijven, overheden en consumenten, zelfstandig mee gaan draaien in de economie. Technologie wordt nog intelligenter, autonomer, intiemer, persoonlijker en intuïtiever. Technologie wordt een wezenlijk onderdeel van onze identiteit. Maar helpt technologie ons ook om meer mens te zijn? Hoe belangrijker ons online leven wordt, des te meer we gaan hechten aan ons offline leven. We gaan meer genieten van fysieke ontmoetingen, samen koken en eten, en intimiteit delen. Zo ontstaat een nieuwe hybride digitale toekomst. In de Eeuw van de Burger worden we gelukkiger en completer.

Toekomst van Mobiliteit is een lezing over de toekomstontwikkelingen binnen de mobiliteit. Fantasie of werkelijkheid? Een Russische uitvinder presenteerde onlangs een idee voor een vliegtuig waarvan je de cabine los zou kunnen klikken van het basistoestel. Dat maakt het in- en uitstappen van passagiers op luchthavens efficiënter. Maar het is ook veilig. Bij calamiteit in de lucht is de cabine los te koppelen, de parachutes klappen uit en de cabine met de passagiers erin landt veilig op de grond of op zee. Wat te doen met de bagage? Die kan per land vervoerd worden als je binnen je eigen continent reist. Er zijn nieuwe supersonische vliegtuigen in ontwikkeling zoals vliegtuigen die niet meer op kerosine vliegen. Maar niet alleen in de lucht komen er veranderingen, ook op land. Denk aan Elektrische fietsen, Drones, Hyperloops. Maar gaan we straks ondanks alle vernieuwingen niet steeds minder reizen door de terugdringing?

Adjiedj vertelt het je in zijn inspirerende, spannende lezing over de toekomst van transport.

Hoe succesvol, het moderne kapitalisme, bevat weeffouten. Daardoor bijt het succes het kapitalisme in de eigen staart. Velen hebben nu op TV, internet en smartphones gezien waar het in de wereld beter toeven is. En ze hebben nu geld om mensensmokkelaars te betalen en via GPS op de smartphone kennis te delen over de beste migratieroutes. De Grote Volksverhuizing van de 21ste eeuw is daarmee een direct gevolg van het succes van het kapitalisme. Ze leidt de komende jaren tot grote sociale onrust en wellicht tot het einde van Europa zoals we dan nu kennen. Tegelijkertijd is een bottom-up empowerment beweging van burgers ontstaan. Met underground media, gefaciliteerd door internet, verenigen activistische burgers zich tegen uitwassen van het Graaikapitalisme en ijveren ze voor Karmakapitalisme, een concept dat ook door verlichte elites omarmd wordt. Niet de banken zijn failliet door de crisis, het hele financieel-economisch systeem is failliet en de middenklasse betaalt het grootste deel van de prijs. Het kapitalistisch systeem was altijd afhankelijk van 2 variabelen: de markt en de staat. Sommige economen pleiten voor meer ruimte voor de vrije markt, terwijl anderen pleiten voor meer staatsinvloed. Maar er lijkt anno 2015 een nieuwe variabele in het spel: individuele economische actoren die samen een krachtige menigte, of beter gezegd een ‘crowd’ vormen. Vooral de digitalisering zorgde de afgelopen jaren voor steeds meer macht bij burgers. We hebben tegenwoordig toegang tot praktisch alle kennis van de wereld en computerkracht die vroeger was voorbehouden aan grote ondernemingen valt tegenwoordig zo door start-up’s en MKB’ers in te huren. Met een 3D-printer kunnen we onze ontwerpen zo in verkoopbare producten omzetten, en het internet gebruiken als verkoopkanaal. En via crowdfunding kunnen we onze bedrijvigheid financieren. Digitalisering en globalisering maakten van passieve consumenten actieve prosumenten-financiers. Ondertussen lijkt onze overheid steeds minder grip te hebben op samenleving en economie, terwijl de lage rentes ook zorgen voor steeds minder macht van de markt. Globalisering gaat een tandje langzamer en verandert in Slowbalisering.

2019 is het Jaar van het Zwijn volgens de Chinezen. Zo’n jaar staat voor noeste vlijt, gulheid, doelgerichtheid, kalmte, hyperhumanisme en verantwoordelijkheidsgevoel. In 2019 bloeit de natuur weer op, dankzij ons. De mens, die kiest voor meer levenshygiëne: het “bosbad” wordt dus hip nu we stilte gaan herwaarderen. In de post truth maatschappij is connectiviteit de nieuwe religie en offline leven is nieuwe luxe. We zingen vaker, alleen of samen, en versterken ons immuunsysteem door regelmatig te vasten. Underground media en het dark web krijgen meer statuur.

De rente gaat omhoog en er komen kinderobligaties en cryptomunten op basis van diamanten, kunstobjecten en andere waardevolle spullen. Er ontstaan parallelle economieën. In de marketing gaan we van de why naar de woke . Zonne-activiteit beïnvloedt de economie en de vertrouwenscrisis in de samenleving beweegt zich van lagere naar hogere klassen. Warmisme en klimaatverdwazing leiden tot stijging van energieprijzen en energie-blackouts.

Italië domineert het euronieuws, het Trumpisme wordt salonfähig, het gevaar van het Erdoganisme wordt duidelijker en geforceerde diversiteit leidt tot nieuwe apartheid en deug-doem in dit Tijdperk van Kali. In narcostaat Nederland raken onder-en bovenwereld meer met elkaar vervlochten. Er komt concurrentie voor champagne, we drinken een borrelglaasje azijn en een flesje probiotica, we worden ons bewust van ons reptielenbrein en van de vrijheidsillusie in het digitale tijdperk. Het slachtofferfeminisme en de giftige identiteitspolitiek, die ik- en slachtofferdenken promoot, boeten in aan macht. Overtoerisme wordt overal in Europa teruggedrongen.

Overheid voor Morgen is een lezing over de toekomstontwikkelingen binnen de overheid. Een ondernemende overheid? Daar heeft de samenleving behoefte aan! In Singapore en Zuid-Korea is een regelmatige personele uitwisseling tussen overheidsfunctionarissen en mensen uit het bedrijfsleven standaard. Goed presterende ambtenaren kunnen er ook een bonus aan verdienen. Waarom niet eigenlijk? Deze lezing gaat over de overheid van morgen. Adjiedj beschrijft de economische pijlers die de nieuwe welvaart voor Nederland kunnen genereren. Hij voorziet dat bedrijven en de vernieuwde overheid zeer hecht gaan samenwerken. Nieuw staatskapitalisme, zoals dat al in Zuid-Korea gebeurt. Volledige werkgelegenheid in ruil voor een ideaal klimaat voor bedrijvigheid. Gemeenten, provincies en waterschappen fuseren tot 50 stadstaten of regio’s. Die krijgen een grote mate van autonomie, zoals bijvoorbeeld het Duitse Hamburg dat nu al heeft. De overheid wordt volledig geautomatiseerd: we krijgen digitale gemeentehuizen, zoals de gemeente Molenwaard. Betere service en kostenbesparing tegelijkertijd. Het politieke landschap zal blijvend opgeschud worden en uiteindelijk in niets meer lijken op het huidige stelsel. De EU implodeert en de E.E.G (het vroegere economisch samenwerkingsverband van Europese landen) keert terug. De overheid moet een steekhoudend antwoord formuleren op de demografische oorlogsvoering en massa-immigratie die nu plaatsvindt. En de overheid moet de verliezers van de vooruitgang in eigen land verder helpen.

Alle grote veranderingen worden voorafgegaan door chaos. Veranderingen en innovaties verlopen vaak geleidelijk, maar eens in de zoveel tijd verlopen ze razendsnel. Deze revolutionaire periodes, zoals de Renaissance en de Industriële Revolutie, werden voorafgegaan door een periode van chaos. In Florence overleed bijvoorbeeld in zo’n chaotische periode een derde van de bevolking aan de Pest, terwijl de stad tegelijkertijd een vermaard centrum van innovatie werd. Daarna begon daar de Renaissance.

Chaos (xάος, leegte) is in de Griekse mythologie het Niets waaruit de eerste goden ontstonden. Chaos wordt wel voorgesteld als een bodemloze leegte waar alles eindeloos valt; niet naar beneden, want er is geen enkele oriëntatie mogelijk, maar alle kanten op. Uit deze uitgestrekte malende wanorde ontstond uiteindelijk een nieuwe orde.

De coronapandemie is inmiddels uitgelopen op een chaos. Wie een evenement wil organiseren of door de wereld wil reizen, begeeft zich in een mijnenveld van regeltjes van wat wel en niet kan en mag. En ieder moment kunnen de regeltjes anders zijn als de verkeerslichten van kleur verschieten.

Misschien komt het ook omdat de leiders de pandemie zijn gaan koesteren. Zolang die op een laag pitje doorsuddert met vijfde, zesde en zevende golven, met evenzoveel inentingsronden, hoeven ze niet aan andere structurele problemen te denken. Corona is een ideale afleidingsmanoeuvre die het rechtvaardigt eindeloos geld bij te drukken om te voorkomen dat het volk gaat morren en die de grote noden weet te verdoezelen.

Politici vrezen de tijd dat schoon schip moet worden gemaakt. Ineens worden de echte uitdagingen weer duidelijk: de massa-immigratie, islamitisch terrorisme, energiezekerheid, vergrijzing, onszelf aanpassen aan klimaatverandering, de gigantische schuldenbergen in de hele wereld, de economische en politieke machtsstrijd tussen de VS en China, de enorme ongelijkheid, de op zelfvernietiging van het Westen gerichte crypto-communistische Woke-beweging en Klimaatkerk die dagelijks in de media strooien met ondergangsporno, en de onzekere toekomst van de EU en de euro.

De coronapandemie is meer dan de bankencrisis van 2008 een historische ommekeer. Het vormt het startpunt van een nieuwe structurele supercyclus. Na die van de eerste globaliseringsgolf (1860-1914), oorlog en depressie (1914-1945), de Bretton Woods-periode (1945-1970), de hoge inflatie (1970-1980) en de hyperglobaliseringsgolf (1980-2020) wacht nu wat Jim Reid, de strateeg van Deutsche Bank, the Era of Disorder noemt, het Tijdperk van de Wanorde. Ik verkies dit het Tijdperk van Chaos te noemen, waarbij ik teruggrijp op de Oudgriekse betekenis van chaos. En chaos staat dan niet voor wanorde maar voor schuivende panelen. Oude machthebbers maken plaats voor nieuwe, oude machtsverhoudingen worden vervangen door nieuwe, duizelingwekkende innovaties buitelen over elkaar heen, oude businessmodellen worden vervangen door nieuwe.

Hierin zal China de grootste economie in de wereld worden, zal Europa weer desintegreren en zullen millennials samen met generatie Z door de Z-bellie de macht grijpen ten koste van de babyboomers. De afgelopen veertig jaar werden gekenmerkt door de enorme groei van de mondiale beroepsbevolking, vooral door de opkomst in China. Hierdoor waren de reële loongroei en de inflatie matig en explodeerde de ongelijkheid. Maar die periode is voorbij. Er dreigt een enorm tekort aan werkenden – dat blijkt al bij de eerste voorzichtige stappen uit deze crisis hier – vanwege de vergrijzing en de slowbalisering.

Niet alleen de economie zal structureel veranderen, maar ook het financieel-monetaire stelsel, de politiek, de zorg, voeding, mobiliteit, logistiek, het openbaar bestuur en onze leefstijlen. De Verliezers van de Vooruitgang, die op dit moment zoveel moeite hebben om op de huizenmarkt te komen, zullen in aantallen de babyboomers overstijgen en grote veranderingen bewerkstelligen in de belastingstelsels. Belastingontwijking wordt moeilijker gemaakt, belastingen gaan omhoog, want alle overheden hebben geld nodig. Winstbelastingen gaan omhoog, maar ook die op inkomens, vermogens, nalatenschappen en vastgoed. Er komt een herverdeling aan tussen de generaties. Nu al zijn binnen de G7 en G20 afspraken gemaakt over de totstandkoming van een wereldwijde minimumbelasting op winsten. Dat is pas het begin.

De conjuncturele gevolgen van corona zijn achteraf beperkt gebleven, maar de structurele zullen een nieuw tijdsgewricht inluiden. Welkom in het Tijdperk van Chaos!

Onderwijs voor Morgen is een lezing over de toekomstontwikkelingen binnen het onderwijs. Omdat we geen Duits meer spreken missen we jaarlijks 8 miljard euro aan exporten naar Duitsland. Onze elite van morgen spendeert 8 tot 10 uur per week aan het leren van dode talen als Grieks en Latijn, terwijl Chinees en Hindi juist belangrijke talen van de toekomst zijn. Ondernemerschap wordt cruciaal op de arbeidsmarkt van morgen, want klassieke werkgevers-werknemersverbanden worden schaars. Zelfmarketing wordt belangrijk. Ieder kind moet zich senang voelen met technologie, maar niet elk kind hoeft ‘een bèta’ te zijn. Ook voor alpha’s is er een arbeidsmarkt, alleen een andere dan menigeen nu denkt. In de ‘diplomademocratie’ die we nu hebben, worden er teveel hoogopgeleid: all chiefs, no Indians. Ambachten keren terug, gemoderniseerd door de technologie. Voor laagopgeleide mannen, de huidige verliezers van de vooruitgang, moet nieuw werk en daarbij passend onderwijs worden bedacht. Spannende tijden voor het onderwijs dus. In deze lezing komt Adjiedj met inspirerende voorbeelden, ideeën en suggesties voor allen die in het onderwijs werken of er op een andere manier mee te maken hebben. Leer over het onderwijs van morgen!

Ziel in Zorg is een lezing over de toekomstontwikkelingen in de zorg. De komende tijd zet de technologisering van zorg door. Artificiële Intelligentie speelt daarbij een grote rol, en het gebruik van gezondheidszorgapps wordt heel gewoon. En dat al de komende jaren. Daarnaast gaan de ontwikkelingen op het gebied van (nano)chips ook hard. Een chip geïmplanteerd in het lichaam, kan een te hoge bloeddruk omlaag brengen of slaapapneu beheersbaar maken. Verder komen er meerdere verzekeringssoorten aan, passend bij verschillende leefstijlen. Waardig leven en sterven wordt de norm. De komst van internet heeft ook voor veel verandering gezorgd. Digitalisering zorgt er onder andere voor dat patiënten beter geïnformeerd zijn en daardoor veeleisender worden. De autoriteit van de dokter moet voortdurend bewezen worden en transparantie zijn als arts is de norm tegenwoordig. Aangezien zorg voor de mensen een belangrijk onderwerp is, zullen zij ook in de zorgsector een revolutie afdwingen, daarin waarschuwen ook zorgvernieuwers. Bottomupbewegingen van patiënten zullen de autonomie van de patiënt echt gaan realiseren. Maar hoe betrouwbaar zijn de vele medische websites die patiënten raadplegen thuis voor ze naar de dokter gaan? Of de second opinion die ze aanvragen gedurende een behandeltraject? Er komt een vervaging aan tussen reguliere en alternatieve zorg, mede afgedwongen door de nippies (=nieuwe hippies). Food & Health is nu al een term die je bijna nooit meer los ziet. De vanzelfsprekende combinatie zal alleen nog maar meer worden: als we anders gaan eten voorkomen we veel ziekten. Zo kan diabetes 2 door een andere leefstijl teruggedrongen worden. Dat gebeurt straks op een nog grotere schaal. Nu betalen we nog de dokter om ons beter te maken, straks betalen we de boer om ons eten gezonder te maken en houden. Hoe veranderen zorginstellingen? Hoe verandert de praktijk van zowel huisarts als specialist? Zorgverzekeringen? Hebben we nog wel de huidige grote ziekenhuizen nodig? Welke plaats hebben medicijnen in de zorgsector van straks en wat gebeurt er allemaal in de farma? Adjiedj vertelt je er alles over in zijn inspiratielezing.

Onze tijd wordt gekenmerkt door de snel groeiende technologische vernieuwing. Maar die snel veranderende wereld komt met voor- en nadelen. Eén van de nadelen kan zijn dat we op korte termijn te maken krijgen met een toenemende werkloosheid, omdat software en robots veel werk gaan overnemen. Het zijn met name de middenbanen, bijvoorbeeld in de administratie, die hier last van hebben. De middenklassen, die al danig te lijden hadden onder de crisis van 2008, krijgen wederom de klappen te verduren. Tegelijkertijd zorgt nieuwe technologie voor allerhande nieuwe mogelijkheden, ook op professioneel vlak. Adjiedj komt in deze lezing met bestaande en nieuwe beroepen die de burgers kans van slagen geven in de komende tijd. Er zitten bekende beroepen tussen, zoals die van bioloog of detective, maar ook nieuwe, zoals die van corporate disruptor of chief data officer. De vaste baan is op zijn retour en steeds meer mensen werken op freelance basis. Soms wisselen ze freelance klussen af met tijdelijke contracten, iets wat een ‘hybride arbeidsrelatie’ wordt genoemd. Daarnaast zullen ook steeds meer mensen hun geld bij elkaar garen via losse klusjes, iets wat Adjiedj ‘hosselen’ noemt. Ondanks alle veranderingen die gaande zijn en gaan komen is Adjiedj optimistisch over de huidige ontwikkelingen. Nieuwe technologie zorgt er op den duur namelijk voor dat er meer welvaart wordt gecreëerd door minder mensen. Het gaat er in de toekomst dan ook niet zozeer om dat iedereen fulltime werkt, maar dat het werk eerlijker wordt verdeeld en dat mensen inkomenszekerheid hebben en hun geluk leren organiseren in een gezonde work-life-balance.

De meeste mensen willen geen toekomst, de meeste mensen willen het leven van vandaag de komende dertig jaar voortzetten, zonder dat er iets verandert. Maar in de komende vijftig jaar zal er meer veranderen dan in de afgelopen 500 jaar. De nieuwe industriële revolutie, veroorzaakt door digitalisering, energietransitie, wereldwijd politiek bewustzijn van de massa, de opkomst van China als de nieuwe wereldwijde politieman, veranderingen in infrastructuur, scheepvaart en productie, zal wereldwijd leiden tot een nieuwe Renaissance. Toch zal deze overgang niet vreedzaam verlopen.

Volgens het hindoeïsme leven we nu in het tijdperk van Kali, een tijdperk van oorlog en geweld, dat vergelijkbaar is met de donkere middeleeuwen, voorafgaand aan de Renaissance van de 15e eeuw. In zijn veelzeggende, inzichtelijke en humoristische lezing neemt visionair en futurist Adjiedj je mee op reis naar de 21e eeuw, waarbij hij zijn inzichten relateert aan historische feiten, korte verhalen en anekdotes.

Waneer het MKB de banenmotor voor de toekomst blijven, moeten de MKB-ers meer sales-gedreven worden en hun marketing en communicatie moderniseren. Daarnaast moet ook MKB’ers slimmer gebruikmaken van de mogelijkheden en kansen die de digitale transformatie hen biedt. In deze lezing geeft Adjiedj ideeën, suggesties en inspirerende voorbeelden. Maar natuurlijk geeft Bakas ook mooie voorbeelden en praktische tips en adviezen.

De komende jaren gaat er veel geburen in de financiële wereld.

De Europese elite eet liever hun eigen schoenen op dan toegeven dat de euro een blunder is die tot verarming in Europa leidt. Dus sukkelen we gewoon door. Maar de Europese elites hebben hun spaargeld al lang niet meer in euro’s. En elites verliezen nooit. De monetaire ellende zal vooral de middenklassen treffen. De blockchaintechnologie, die de kern vormt van de Bitcoin, kan het verdienmodel van veel spelers in de financiële industrie veranderen. De Matteo Solution kan zorgen voor parallelle munten in Europa en ons zo uit de euro-ellende helpen. Financieringen veranderen en banken gaan ondernemers koppelen aan private geldverstrekkers. Peer2Peer-banking maakt zijn opmars. Ondernemers die elkaar geld lenen. Hoe en waar moet je beleggen met de huidige lage rentestand? Adjiedj komt in deze lezing met een visie, ideeën, voorbeelden en tips voor mensen die werken in de financiële wereld.

Trendwatcher Adjiedj Bakas is eigenaar en boegbeeld van Trend Office Bakas. Hij is een internationaal veelgevraagd spreker en dagvoorzitter op congressen, strategiesessies en andere oploopjes. Hij geeft zo’n tweehonderd lezingen en dagvoorzitterschappen per jaar. Bakas is provocerend en altijd positief, ook in deze tijden van economische teruggang. Adjiedj zijn kennis loopt enorm uiteen! Hij heeft kennis van de nieuwste trends tot aan de toekomst van mobiliteit.

Tegenwoordig profileren regio's zich steeds meer vanuit hun eigen specifieke kracht. Regio’s verbinden zich doorgaans graag met andere regio’s, maar naties koesteren juist hun soevereiniteit en afgezonderdheid. Ze hebben alleen toekomst als ze goed omgaan met bottom-up dynamiek van de nieuwe wereld. Veel stedelijke regio’s zijn al zwaargewichten binnen nationale economieën – denk bij ons aan brainport Eindhoven, havenstad Rotterdam of creatieve hoofdstad Amsterdam. Steden zijn knooppunten van economische activiteit en omdat economie leidend is in deze wereld, bepalen stadsregio's steeds vaker onze koers, ook in nationaal opzicht. In steden vindt de nodige innovatie plaats en wordt de vooruitgang geboekt, ook al zijn plattelandsregio’s aan een inhaalslag bezig nu de burgers daar via breedbandverbinding steeds intensiever verbonden raken met de rest van de wereld. Je kunt nu als beginnend ondernemer bij wijze van spreken vanuit een boerenschuur met een breedbandverbinding net zo veel computergeheugen en rekencapaciteit in de cloud inhuren als je wilt. Zo kan je doen wat een paar jaar geleden alleen grootbedrijven konden doen. Denk aan big data analyse. Om aan de weg te timmeren hoef je tegenwoordig niet meer in een grote stad te wonen of bij een groot bedrijf te werken. Bovendien kent het platteland behoorlijk wat economische activiteit. Denk aan land- en tuinbouw, een sector die garant staat voor zo’n 10 procent van de Nederlandse economie, of aan energieopwekking of toerisme. Lokale overheden krijgen steeds meer macht ten koste van nationale overheden. Sinds 2015 zijn er al een belangrijke overheidstaken binnen het sociale domein overgeheveld naar de gemeenten. Deze decentralisatie heeft plaatsgevonden omdat gemeenten dichter bij de burger staan en de taken effectiever, met minder bureaucratie en dus goedkoper, kunnen uitvoeren. De gemeente als eerste overheid dus. In de toekomst worden meer taken van de rijksoverheid gedecentraliseerd. Zeker als de overheidsinkomsten de komende tien jaar met 30 tot 50 procent afnemen, zoals verwacht wordt. Het Zwitsers democratisch bestel zou dan ideaal zijn, met veel meer directe invloed van burgers en lokale gemeenschappen die zich min of meer zelf besturen, natuurlijk binnen de kaders van de nationale wetgeving. Dit zou ideaal passen bij het bottom-up karakter van deze tijd, waarin burgers steeds meer zelf beslissen en ondernemen. Maar liefst 86 procent van ons land is niet bebouwd en hoort tot het platteland. De kosten van levensonderhoud liggen een stuk lager dan in de grote stad, wat in deze tijd van besparen een belangrijk gegeven is. Ook de kosten van bedrijfsruimtes zijn een stuk lager op het platteland. Die zijn in de grote stad vaak nauwelijks nog op te brengen voor startende ondernemers, terwijl er op het platteland juist veel ruimte vrijkomt – denk aan boerenschuren die leeg komen te staan. Veel plattelandsregio’s zijn zichzelf opnieuw aan het uitvinden. Met food&agro als motor, want: arm in de stal, arm overal. In een land als Spanje, met zijn hoge jeugdwerkloosheid, is de trek naar het platteland al een echte trend, die rurbanisatie wordt genoemd. Dit soort van rurbanisatie zie je nu in ons land ook ontstaan, bijvoorbeeld in de provincie Zeeland. Klein is het nieuwe groot. En demografie is cruciaal: rust en ruimte worden meer waard in een overbevolkte wereld. Plattelandsstadjes worden qua online kracht kennelijk heel aantrekkelijke vestigingsplaatsen voor ondernemers: E-towns. Ook het platteland zal via bestemmingsplannen steeds meer opgedeeld worden in economische specialismen. Sommige gebieden blijven landbouw georiënteerd, maar andere zullen een toeristische bestemming krijgen of een energiebestemming. Gemeenten moeten wel heldere keuzes gaan maken. De bestuurskracht moet vergroot worden. We hebben dus niet per se grotere gemeenten nodig, maar krachtiger regio's. Met juiste investeringen en bestuurders met lef komt het platteland er wel.

De Toekomst van Energie is een lezing over de toekomstontwikkelingen in de energiesector. Willen we van de 21ste eeuw een gouden eeuw voor de gehele mensheid maken, dan moeten we de beschikbaarheid van water, energie en grondstoffen goed geregeld hebben. Op deze terreinen heerst veel pessimisme, echter is daar helemaal geen reden toe. Er komen superslimme systemen voor watermanagement, waardoor de 1 tot 2 procent zoet water op deze wereld prima gebruikt kan worden voor 9 miljard mensen, zonder dat er wateroorlogen hoeven te komen. Bovendien worden we steeds beter in het ontzouten van zeewater, waarmee de hoeveelheid zoet water op aarde groots kan toenemen. Fossiele energievormen blijven deel uitmaken van de energiemix van morgen, terwijl enkele nieuwe energievormen een enorme opmars doormaken. Veel van onze afvalstoffen hergebruiken we nu al maar dit zal in de toekomst alleen nog maar meer worden. Verder komt er een biobased economy, waarin plantenresten de grondstof leveren voor de chemie en andere branches. Adjiedj laat je zien welke doorbraakinnovaties plaatsvinden achter de krantenkoppen van vandaag. Hij verhaalt over slimme wc’s, huizen die zichzelf van energie voorzien, groenere kolencentrales, kolen die ondergronds tot gas worden gemaakt, LNG, nieuwe mobiliteit, auto’s en vliegtuigen van de toekomst, de doorbraak van zonneenergie, space mining, smart water grids, smart energy grids, woestijnen die weer gaan bloeien en nieuwe verdienmodellen op het gebied van water, energie en grondstoffen.

Bouwen met leem, zelf hertellend beton, water absorberen beton, tijdelijke bouw, gehouden van geïmpregneerd karton.... The sky is the limit in de bouw voor morgen.

Energiezuinige huizen, eigen afval recycling en andere vormen van duurzaam bouwen komen eraan. Nieuwe gevel? Lease de gevelbeplating voor 30 jaar van de fabrikant in plaats van het te kopen. Verlichting? Lease de verlichting inclusief het vervangen van lampen, in plaats van het te kopen. 3D geprinte ornamenten? Voorzetgevels zoals in het stadshart van Zaanstad? We gaan weer mooier bouwen want mensen zoeken in gebouwen een decor voor hun leven. Het simpelweg bouwen van functionalistische blokkendoos is voorbij.

We zijn overbewinkeld, webwinkelen neemt toe en vervaagt met fysiek winkelen; webshops openen fysieke winkels. Beleving wordt belangrijk en winkelgebieden worden fors ingekrompen, verfraaid en versterkt met originele (buitenlandse) winkelformules. Plekken waar mensen zichzelf graag uitlaten. Toerisme groeit, de pretparkisering van steden zet door, hotelfuncties en huizenverhuur via platforms als Airbnb nemen toe. Maar tegelijkertijd verandert de ISIS-terreur ook de vastgoedmarkt. Aanslagen in Europa maken straks het platteland weer aantrekkelijk: rurbanisatie. De kantorenmarkt verandert eveneens en in fabrieken komen robots en 3d printers. Een inspirerend, spannende lezing over de toekomst van real estate.