De lampjes boven Amerika doofden even

Wat een jaar! Dat zo stoere Amerika werd geteisterd door een veelheid aan crisis. Het coronavirus verspreidde zich als een prairievuur tot in alle uithoeken van het grote land. De economie zakte als een kaartenhuis in elkaar. En ook: politiegeweld, stadsrellen en een president die als een politieke Titanic niet langs al die ijsbergen kon laveren.

En toen, op het eind van het Trump presidentschap sloop er op eens poking onze Nederlandse huiskamers een ijzingwekkende stilte naar binnen. Wat niemand voor mogelijk hield gebeurde: de bestorming van het Capitool. De Amerikaanse democratie trilde op z’n grondvesten. Dat is toch echt een deuk in het zelfvertrouwen van die vaak zo trotse, optimistische Amerikanen. Notabene Amerika! De angst zal nog wel een tijdje in de lucht blijven. Een grote meerderheid van Amerikanen vond al een tijdje dat het met het land de verkeerde kant uitgaat. En dat terwijl de aloude Amerikaanse Droom voorschrijft dat juist iedere generatie het beter krijgt dan de vorige. Nee dus.

De afgelopen jaren hebben kleine ondernemers en andere middenklassers hun inkomens nauwelijks zien stijgen terwijl de premies voor gezondheidszorg en de studiekosten voor de kinderen meer dan verdubbeld zijn. De meeste gewone Amerikanen werken nu in de dienstensector in plaats van de industrie. En voor een veel lager salaris. In 21 staten is Amerika’s ‘super-HEMA’, Walmart, de grootste werkgever met een karig gemiddeld salaris van 29.000 dollar per jaar. 22 miljoen Amerikanen hebben niet eens een baan of hebben het zoeken daarnaar maar opgegeven.

En toch, de inauguratie van een nieuwe president kan een kentering teweeg brengen. Anders dan bij onze minister-president heeft de Amerikaanse president kolossale bevoegdheden als staatshoofd, politiek leider, opperbevelhebber en hoofd van de buitenlandse politiek. Ik sprak jaren geleden in Washington Katharine Graham, de beroemde bazin van de Washington Post. Zij vertelde me: ‘Ik groeide op in een Republikeins gezin. Begin jaren dertig waren donkere jaren. De grote crisis! Van de pas gekozen president Roosevelt moesten mijn ouders niets hebben. Een onervaren man die met z’n New Deal plannen veel te veel geld in de economie wilde pompen. Maar die kritiek verdween ook bij ons thuis als sneeuw voor de zon. Toen Roosevelt met z’n team Washington binnenkwam, veranderde er vanaf dag één iets. Angstige mensen kregen weer hoop door al zijn plannen.

Roosevelts aanstekelijke optimisme elektrificeerde een ieder. In de avond brandden die eerste weken tot diep in de avond overal weer de lichtjes omdat ambtenaren met veel passie overwerkten om de reddingsplannen zo snel en goed mogelijk in te voeren. ‘Happy days are here again’ speelden de jazzbands.’ Dat is dus wat een president te weeg kan brengen, zo leerde ik van Katharine.

De grote vraag is natuurlijk of Joe Biden in de huidige crisistijd een soortgelijke metamorfose kan bewerkstelligen. Natuurlijk, de tijden zijn veranderd. Roosevelt had een Democratisch Congres achter zich. In Roosevelts tijd was er toch minder polarisatie dan nu. En, natuurlijk kan geen enkele president zich vergelijken met de grote Roosevelt. Toch wil ik hier de stelling poneren dat Joe Biden niet onderschat moet worden. Tegenstander Donald Trumps heeft hem in de campagne afgeschilderd als een wandelend lijk dat ieder moment kon opvallen. Onzin!

Natuurlijk, Biden is een oudere man die soms wat moeite heeft zijn zinnen af te maken. Maar hij is een wijs man. In zijn jonge jaren werd hij de ‘Kennedy van Delaware’ genoemd vanwege zijn grote charisma. Hij brandt nog steeds van eerzucht en heeft een schat aan ervaring. Hij is empatisch. Als er iemand in Washington is die compromissen kan sluiten met Republikeinen dan is het Joe Biden. Obama schrijft in zijn pas gepubliceerde memoires dat als zijn regering er niet uitkwam met de Republikeinen in het Congres en er weer een sluiting van de Amerikaanse overheid dreigde hij zijn vice-president naar de tegenpartij stuurde om een compromis te bereiken en zo geschiedde op cruciale momenten.

Biden is de ultieme middenpoliticus. Toch heeft Biden gezegd dat hij gezien de immense economische problemen eigenlijk in de geest van Roosevelt moet regeren door wel zo’n 6000 miljard in de economie te pompen. Om te beginnen 1900 miljard. Enorme bedragen zullen dan gaan naar verbetering van de infrastructuur. Denk aan hogesnelheidstreinen en het opknappen van krakende bruggen en slechte wegen. Maar ook aan innovatie, milieuverbetering en een technologische revolutie op terreinen als artificial intelligence en kritische infrastructuur. Dat zou betekenen dat het Nederlandse bedrijfsleven, dat in de Verenigde Staten bekend staat om z’n innovatiekracht, goede zaken kan doen. Sowieso zullen Nederlandse bedrijven meer exporteren naar de Amerika als daar zo fors wordt geïnvesteerd. Eind 2021 zou in de Verenigde Staten al een structurele economische groei van 2 tot 3 procent kunnen ontstaan.

Biden staat in Washington bekend als bruggenbouwer number 1. Veel Republikeinen respecteren hem. Ook de Republikeinen moeten resultaten laten zien want over twee jaar zijn er alweer nieuwe Congresverkiezingen. In ieder geval zijn veel Republikeinen voorstander van verbetering van de infrastructuur. Trump beloofde dat ook maar gaf er geen prioriteit aan. Vergeet ook niet dat een Amerikaanse president met executieve maatregelen, zoals Obama en Trumps die ook veelvuldig hanteerden, een deel van zijn plannen kan implementeren. Denk bijvoorbeeld aan nieuwe milieu standaarden voor elektrische auto’s en allerlei overheidssubsidies.

20 januari is het zo ver. Om 12.00 uur zal Joe Biden worden ingezworen als de 46ste Amerikaanse president. De uitdagingen voor de nieuwe Amerikaanse president zijn dus enorm. Maar Biden is bij uitstek de politicus die hoop kan bieden. Ik zou niet weten wie in Washington meer geschikt zou zijn om het karwei aan te pakken. De ministers die hij tot toe heeft voorgedragen, wekken veel vertrouwen met voorop de alom bewonderde Janet Yellen die de eerste vrouwelijke minister van Financiën wordt.

Ik ben echt niet naïef. Maar weinigen zullen graag in de schoenen van Biden willen staan. De vele uitdagingen in het gepolariseerde Amerika zijn immens. Maar ik koop voor 20 januari toch een klein flesje champagne. Iedere nieuwe president is een reactie op de vorige. Met Biden is het in ieder geval meer ‘Back to Normalcy’. Dat is ook hoopvol voor burgers en bedrijven. Proost!

Wil je meer weten over Willem Post? klik dan hier.